Każde dziecko jest inne. Dosłownie. Każde przychodzi na świat z innym kodem genetycznym, ma inny temperament, inną wrażliwość, wytrzymałość, zainteresowania, upodobania… Wobec tak wielkiej różnorodności, czy kiedykolwiek komukolwiek uda się stworzyć jeden, spójny, sprawdzony i skuteczny model wychowywania dziecka? Nie jest to możliwe. Stosowanie uniwersalnych metod wychowawczych bez uwzględniania potrzeb dziecka sprowadza je do roli przedmiotu. Modele wychowywania dzieci przedstawiające “skuteczne” metody wychowawcze są moim zdaniem bliższe tresowaniu zwierząt, niż wychowywaniu dzieci.

Kluczem do udanej relacji z dzieckiem jest komunikacja. Rodzic z dzieckiem powinien rozmawiać, współpracować i komunikować się z nim, jak z równym sobie partnerem, wyzbyć się potrzeby wyższości i oczekiwania szacunku, należnego wszystkim – nie tylko starszym – a zwłaszcza małym dzieciom, które dopiero stawiają pierwsze kroki w wielkim świecie i wszystkiego się uczą.

Dzieci uczą się poprzez obserwację

W momencie narodzin dziecko jest istotą społeczną, empatyczną i wrażliwą. To cechy wrodzone, nie wyuczone. By rozwój dziecka przebiegał w sposób prawidłowy dziecko musi przebywać z osobami dorosłymi, od których uczy się społecznych i ludzkich zachowań. Chcecie by dziecko potrafiło przepraszać z serca – nie zmuszajcie go do tego, za to sami przepraszajcie. Okazując dziecku szacunek – nauczycie je szacunku do innych. Rodzic powinien być wzorem do naśladowania, więc nie popychajcie, nie obrażajcie, nie szarpcie, nie stosujcie przymusu.

Budowanie udanej relacji

Nawiązanie i dbanie o prawidłową więź pomiędzy rodzicem a dzieckiem jest podstawą do optymalnego wzrostu i rozwoju (więcej o przywiązaniu TUTAJ). Wychowanie dziecka to najtrudniejsze zadanie, z jakim rodzice muszą się zmierzyć, to najtrudniejsza rola ze wszystkich życiowych ról.

Pamiętaj, że:

• dziecko jest z natury dobre i zawsze chce współpracować (choć nie zawsze mu się to udaje, co bezpośrednio może wynikać z gorszej danego dnia kondycji fizycznej lub silnych emocji, z którymi w danym momencie nie potrafi sobie poradzić),

• dom i otoczenie dziecka powinny stanowić bezpieczne środowisko, z jasnymi dla dziecka granicami i zasadami, z ograniczonymi do minimum zakazami,

• pośpiech nie tylko jest złym doradcą, ale również utrudnia wychowywanie dziecka, pozbawiając możliwości poświęcenia należnej mu uwagi,

• dzieci są bardzo inteligentne i dobrze wiedzą, co nam się podoba, a co nas denerwuje (kary i nagrody nie są potrzebne),

• dziecko to odrębna istota (zwłaszcza od 2 roku życia mocno akcentująca swą niezależność), która ma prawo do własnego, często odmiennego od rodziców zdania.

Model wychowywania dziecka – rodzicielstwo bezwarunkowe

Dzieci bardzo boją się odrzucenia, są uzależnione od aprobaty rodziców i bardzo potrzebują kontaktu z nimi. Zasługują na bezwarunkową miłość i akceptację. Reakcje rodziców nie powinny być uzależnione od zachowań dzieci.

Obserwuję wśród rodziców dużo trudności związanych z podmiotowym traktowaniem dzieci, dopuszczaniem ich do udziału w dyskusji, dawaniem przestrzeni na dzielenie się swoim zdaniem. Łatwiejsze od budowania zdrowej relacji opartej na wzajemnym szacunku, wydaje się wymierzanie kar i dawanie nagród, które poniekąd są również w pewnej perspektywie karami (nagroda jest warunkową akceptacją – nagradzając dziecko za coś, dopuszczamy możliwość, że kiedyś tej nagrody może nie dostać). Kary są nieskuteczne. Po upływie jakiegoś czasu od kary przychodzi moment, że ponownie ją stosujemy do podobnego, a nawet tego samego zachowania. Kara nie uczy dobrych zachowań, tylko na jakiś czas powstrzymuje te nieakceptowalne.

Dlaczego myślimy, że dziecku trzeba zwracać uwagę?

Często mimowolnie, odruchowo rodzice zwracają uwagę dziecku, bo myślą, że tak właśnie trzeba, że jak dziecko popełnia jakiś błąd, to trzeba mu go pokazać (wręcz wytknąć), że w ten sposób dziecko dowie się, że źle zrobiło. Żyjemy w świecie stereotypu, że dobry i troskliwy rodzic zwraca uwagę swojemu dziecku, bo tylko w ten sposób nauczy je czego nie wolno robić.

Dziecku należy się uwaga rodzica, a nie zwracanie uwagi. Uwaga rodzica skupiona na dziecku jest mu potrzebna do optymalnego rozwoju. Najczęściej niepożądane zachowanie jest próbą zwrócenia na siebie uwagi. Rodzice, którzy poświęcają swoim dzieciom odpowiednią ilość czasu dziennie nie doświadczają niepożądanych zachowań ze strony najmłodszych.

Nikt nie lubi zwracania uwagi, krytyki, wytykania błędów – dzieci nie są tutaj żadnym wyjątkiem. Małe dzieci najczęściej wiedzą, że źle zrobiły. Są świetnymi obserwatorami, a najlepsze informacje zwrotne płyną ze środowiska. Przykładowo, jeśli dziecko uderzy drugie dziecko i tamto zacznie płakać, będzie wiedziało, że źle zrobiło i sprawiło ból. Krzyk i złość rodzica może tylko pogorszyć sytuację, zdecydowanie lepiej jest pokazać dziecku, jak może naprawić swój błąd. Ciągłe powtarzanie, że źle zrobiło jest pozbawione większego sensu i może przynieść odwrotny efekt. Zwracając uwagę na dziecko – także poprzez reprymendę – zaspokajacie jego jedną z głównych potrzeb – potrzebę uwagi. Wzorzec zachowania się utrwala – jeśli jakieś zachowanie skupia uwagę rodzica na dziecku. Chcąc wyeliminować niepożądane zachowanie dziecka, zdecydowanie lepiej skupić się na jego przyczynie lub pocieszyć pokrzywdzoną drugą stronę, ucząc tym samym dziecka prawidłowych reakcji i sztuki przepraszania. Jeśli nie chcecie, by jakieś zachowanie niepożądane się powtórzyło spróbujcie skupić dziecka uwagę (zamiast mówić, by czegoś nie robiło) i jasno zakomunikować, jakiego zachowania od niego oczekujecie, a nie jakiego nie akceptujecie, bo to najczęściej jest dla dzieci jasne. Nieodpowiednie zachowania dzieci nie są celowe, zaplanowane ani złośliwe.

Dzieci potrzebują silnego przywództwa ze strony rodziców, opartego na zrozumieniu, uważności i zaufaniu.

Chcesz skonsultować rozwój dziecka, a może potrzebujesz wsparcia w zakresie rodzicielstwa?